การตั้งสมมติฐาน
การตั้งสมมติฐาน หมายถึง การกำหนดข้อความที่คาดคะเนคำตอบของปัญหา/เรื่องที่สนใจไว้ก่อนทำ   
         การศึกษา  ซึ่งการคาดคะเนคำตอบนั้นมุ่งหวังให้คำตอบหรือผลที่ได้จากการศึกษาถูกต้องมากที่สุด  
         สมมติฐานจึงเป็นเครื่องมือที่จะนำไปสู่การพิสูจน์ค้นหาความจริงในการศึกษาค้นคว้า 
ตัวอย่างการตั้งสมมติฐาน
      การตั้งสมมติฐานควรแสดงถึงความสัมพันธ์ของเรื่อง(ตัวแปรตาม)ที่ต้องการศึกษา ว่ามีความสัมพันธ์กับปัจจัยที่มีผลตอเรื่อง/ประเด็นที่สนใจ/สงสัย (ตัวแปรต้น) ประโยคที่ใช้แสดงความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรทั้งสองสังเกตได้ เช่น “มีผลกระทบต่อ”  “มีอิทธิพลต่อ”  “แปรผันกับ”  “มากกว่า”  “น้อยกว่า”  “มีความสัมพันธ์กับ”  และข้อความที่ใช้ตั้งสมมติฐานคือ วลี  "ถ้า.....ดังนั้น....."  หรือ “ถ้า……แล้ว…หรือ...”
- ผู้ที่สูบบุหรี่เป็นโรค มากกว่า ผู้ที่ไม่สูบบุหรี่
- การสูบบุหรี่มี ความสัมพันธ์ ทางบวกกับการเป็นมะเร็งในปอด
- ผู้ที่สูบบุหรี่เป็นโรคมะเร็งในปอด มากกว่า ผู้ที่ไม่สูบบุหรี่
- ผู้ที่ไม่สูบบุหรี่เป็นโรคมะเร็งในปอด น้อยกว่า ผู้ที่สูบบุหรี่
- ผู้ที่สูบบุหรี่เป็นโรคมะเร็งในปอด แตกต่างกับ ผู้ที่ไม่สูบบุหรี่
- ถ้าราเพนนิซิลเลียมยับยั้งการเจริญของ Bact ดังนั้น Bact จะไม่เจริญเมื่อมีราเพนนิซิลเลียมขึ้นรวมอยู่ด้วย"
-"ถ้าแสงแดดมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเจริญงอกงามของต้นหญ้า ดังนั้น ต้นหญ้าบริเวณที่ไม่ได้รับ
แสงแดดจะไม่เจริญหรือตายไป"
-"ถ้าแสงแดดมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเจริญงอกงามของต้นหญ้า  ดังนั้น ต้นหญ้าบริเวณที่ได้รับแสงแดด
 จะเจริญงอกงาม"
- ถ้าฮอร์โมนมีผลต่อสีของปลาสวยงาม ดังนั้นปลาที่เลี้ยงโดยให้ฮอร์โมนจะมีสีเร็วกว่าปลาที่เลี้ยงโดย
ไม่ให้ฮอร์โมนในช่วงอายุเท่ากัน
- ถ้าควันบุหรี่มีผลต่อการเกิดมะเร็ง คนที่สูบบุหรี่หรือคุลกคลีกับคนสูบบุหรี่จะมีโอกาสเป็นโรคมะเร็ง
 ได้มากกว่าคนที่ไม่สูบบุหรี่หรือไม่คลุกคลีกับคนสูบบุหรี่
- ถ้าความร้อนมีผลต่อการสุกของผลไม้ ดังนั้น ผลไม้ที่ผ่านการอบไอน้ำจะมีอายุการสุกนานกว่าผลไม้
ที่ไม่ได้ผ่านการอบไอน้ำ
- การใช้เทคโนโลยีทันสมัยมีความสัมพันธ์กับประสิทธิผลและประสิทธิภาพในการทํางานทางบวก
- ค่าตอบแทนสวัสดิการมีความสัมพันธ์กับขวัญและกําลังใจในการทํางานทางบวก
- ผู้หญิงมีความสนใจน้ำหอมมากกว่าผู้ชาย
- สภาพแวดล้อมทางกายภาพ มีความสัมพันธ์ กับประสิทธิผลในการทํางาน
- ความต้องการใช้เครื่องไฟฟ้าของบุคคลในชุมชนชนบทและชุมชนเมืองแตกต่างกัน
- การใช้คอมพิวเตอร์ มีความสัมพันธ์ กับประสิทธิผลและประสิทธิภาพในการทํางาน
- วิธีการจูงใจกับขวัญและกําลังใจในการทํางาน มีความสัมพันธ์กัน
- วิธีการจูงใจกับขวัญและกําลังใจในการทํางาน มีความสัมพันธ์กันทางบวก
            -ความคิดของผู้ประกอบการร้านอาหารของโรงเรียนมีระดับที่มากกว่าของผู้ประกอบการร้านอาหาร
          ทั่วไปความคิดเห็นของผู้ประกอบการกับของพนักงานที่มีต่อจริยธรรมของนักธุรกิจแตกต่างกัน
            - การเปิดรับสื่อประชาสัมพันธ์ทีใช้ในกิจกรรมชุมชนของชาวบ้านเกาะ(ไม่)มีความสัมพันธ์กับการมี ส่วนร่วมในงานกิจกรรมชุมชนของชาวบ้าน
            - ผู้สูงอายุทีอยู่ในเขตเมืองมีความสนใจใช้อินเตอร์เน็ตในการรับรู้ข่าวสารเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพระดับ
           ปานกลาง (มาก/น้อย)
            - นักเรียนกลุ่มที่อ่านการ์ตูนเรื่องโรคเอดส์กับนักเรียนที่อ่านจุลสารโรคเอดส์มีทัศนคติต่อการป้องกัน
           โรคเอดส์แตกต่างกัน(ไม่แตกต่างกัน)
            - ความถนัดทางตัวเลขกับผลการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียนระดับ ม.ต้น มีความสัมพันธ์กัน ทางบวก
ตัวอย่างการตั้งสมมติฐาน (ต่อ)
- นักเรียนที่มีประสบการณ์ทำงานแตกต่างกันมีความเข้าใจเกี่ยวกับสภานักเรียนแตกต่างกัน
- ความถนัดทางตัวเลขกับผลการเรียนวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียนมีความสัมพันธ์กันทางบวก
- ความรู้เกี่ยวกับโรคเอดส์ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่5หลังการใช้สถานการณ์จำลองก่อนและ
หลังการใช้สถานการณ์จำลองแตกต่างกัน
- นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 แผนการเรียนวิทยาศาสตร์และแผนการเรียนศิลป์ภาษามีเจตคติต่อวิชา
 ภาษาไทยแตกต่างกัน
- กลิ่นใบตะไคร้กำจัดแมลงสาบได้ดีกว่ากลิ่นใบมะกรูด
- การลดน้ำหนักด้วยวิธีควบคุมอาหารร่วมกับการออกกำลังกายช่วยลดน้ำหนักได้ดีกว่าการควบคุมอาหารอย่างเดียว
- ถ้าความเร็วของวัตถุ มีความสัมพันธ์แบบผกผัน กับมวลของวัตถุ จริง ดังนั้นเมื่อมวลของวัตถุมากขึ้น    
ความเร็วของวัตถุจะลดลง
- ถ้าปุ๋ยชีวภาพ มีแร่ธาตุที่จำเป็นแก่การเจริญเติบโตของพืช มากกว่าปุ๋ยเคมี ดังนั้นต้นถั่ว ที่ใช้
ปุ๋ยชีวภาพจะเจริญเติบโตดีกว่า ต้นถั่วที่ใช้ปุ๋ยเคมี
- สตรีที่มีอาชีพนักธุรกิจอยู่ในเขตเมืองจะมีสถิติการหย่าร้างมากกว่าสตรีที่ประกอบอาชีพอื่น
- วัยรุ่นที่มีพื้นฐานทางครอบครัว ฐานะยากจนและรํ่ารวยจะมีปัญหาการติดยาเสพติดแตกต่างกัน
- วัยรุ่นที่มีพื้นฐานทางครอบครัวฐานะยากจน จะมีปัญหาการติดยาเสพติด มากกว่า วัยรุ่นที่มาจากครอบครัวฐานะรํ่ารวย
- วัยรุ่นที่มีพื้นฐานทางครอบครัวฐานะยากจนจะมีปัญหาการติดยาเสพติด น้อยกว่า วัยรุ่นที่มีพื้นฐานทางครอบครัวฐานะรํ่ารวย
- วัยรุ่นที่มีพื้นฐานทางครอบครัวฐานะยากจนมีพฤติกรรมก้าวร้าว มากกว่า วัยรุ่นที่มีพื้นฐานทางครอบครัวฐานะดี
- นักเรียนที่มีภูมิลําเนาต่างอำเภอและนักเรียนที่มีภูมิลําเนาอยู่ในอำเภอเมืองมีชอบดูภาพยนตร์แตกต่างกัน
- ลูกค้าของห้างสรรพสินค้าเซ็นทรัลและห้างบิกซีขึ้นอยู่กับระดับรายได้
- ระดับรายได้ของลูกค้าห้างเซ็นทรัลมีความสัมพันธ์ทางบวกกับระดับรายได้ของลูกค้าห้างบีกซี
- ถ้าอัตราดอกเบี้ยเงินฝากธนาคารลดลง คนจะออมเงินน้อยลง
- ผู้ชายสนใจการเป็นนายหน้า มากกว่า ผู้หญิง
- คนจีนมีความสามารถในการค้ามากกว่าคนไทย
- พนักงานขายที่ฝึกอบรมต่างกันจะมีพฤติกรรมการขายต่างกัน
- ระดับการศึกษากับประสิทธิภาพในการทํางานมีความสัมพันธ์กันทางบวก
- สตรีที่จบการศึกษาสูงจะมีสัดส่วนของการแต่งงานน้อยกว่าสตรีที่จบการศึกษาต่ำกว่า
- ผู้สูงอายุหญิงจะมีอัตราของภาวะทุพพลภาพสูงกว่าผู้สูงอายุชาย
- เพศหญิงและเพศชายมีสัดสวนการเรียนตอในระดับปริญญาโทแตกตางกัน
- ระดับการศึกษามีความสัมพันธกับระดับรายได้
- เพศหญิงมีสัดสวนการเรียนตอในระดับปริญญาโทสูงกวาเพศชาย
- ระดับการศึกษามีความสัมพันธเชิงบวกกับรายได(ผูที่มีระดับการศึกษาสูงจะมีรายไดสูงดวย)
- นักเรียนที่ทบทวนบทเรียนด้วยตัวเองเป็นประจําทุกวันจะมีคะแนนสอบสูงกว่านักเรียนที่ไม่ได้
ทบทวนบทเรียนด้วยตัวเองเป็นประจําทุกวัน
ตัวอย่างการตั้งสมมติฐาน (ต่อ)
- พื้นที่ที่มีแหลงเพาะพันธุยุงลายมากทําใหมีการเจ็บปวยดวยโรคไขเลือดออก
- จํานวนแหล่งเพาะพันธุ์ยุงลายในพื้นที่มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับอัตราความชุกของโรคไข้เลือดออก
ของประชากรในพื้นที่
- การเป็นมะเร็งกับการสูบบุหรี่มีความสัมพันธ์กัน”
-“ผู้ชายมีความสามารถทางช่าง (เต้นรำ, ร้องเพลง, ศิลปะการเรียนวิทยาศาสตร์ ฯลฯ) สูงกว่าผู้หญิง”
- ความสามารถในการพูดภาษาไทยของเด็กชายและเด็กหญิง แตกต่างกัน”
- ปุ๋ยอินทรี มีผลทำให้พืชเจริญเติบโตสูงกว่าปุ๋ยเคมี
- แตงโมที่ปลูกในฤดูที่แตกต่างกันจะให้ผลผลิตแตงโมที่แตกต่างกัน
- ปัจจุบันประชาชนในเมืองมีความสนใจในประเพณีสงกรานต์มากขึ้น
- ผู้ปกครองของนักเรียนในประเทศไทยมักไม่นิยมส่งบุตรหลานไปศึกษาต่อต่างประเทศ
- คนที่อยู่ในเมืองมักมีครอบครัวที่เล็กกว่าคนที่อยู่ในชนบท
- นักเรียนที่เรียนต่างอำเภอมักสอบเข้ามหาวิทยาลัยไม่ได้
- การเลี้ยงดูของมารดาน่าจะมีความสัมพันธ์กับความฉลาดทางอารมณ์ของเด็ก
- การหลบหนีเข้าเมืองของคนในประเทศเพื่อนบ้านน่าจะเป็นสาเหตุหนึ่งของปัญหาอาชญากรรมในเมือง
- ความนิยมในการเรียนกวดวิชาของนักเรียนชายมีมากกว่านักเรียนหญิง
- นักเรียนที่มีบิดามารดามีความคาดหวังในตัวบุตรสูงน่าจะมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงกว่านักเรียนที่มี บิดามารดามีความคาดหวังในตัวบุตรสูง
- ความนิยมในการเรียนกวดวิชาของนักเรียนชายและนักเรียนหญิงน่าจะมีความแตกต่างกัน
- ความคาดหวังของบิดามารดามีความสัมพันธ์กับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของบุตร
-นักเรียนที่มีผู้ปกครองรับราชการ และนักเรียนที่มีผู้ปกครองประกอบอาชีพเกษตรกรรมมีพฤติกรรม
ความเป็นผู้นำแตกต่างกัน
- ครูที่มีวุฒิการศึกษาต่างกันจะมีความสามารถในการสอนแตกต่างกัน
- เพศชายและเพศหญิงมีความสนใจด้านการเมืองไม่แตกต่างกัน
-เปลือกของกล้วยต่างชนิดกัน มีผลต่อการดับกลิ่นขยะได้ต่างกัน
- การเลือกแผนการเรียนของนักเรียนมีความสัมพันธ์กับค่านิยมในอาชีพ
- ผู้ที่สูบบุหรี่มีโอกาสเป็นโรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจมากกว่าผู้ที่ไม่สูบบุหรี่
- การอบรมเลี้ยงดูของครอบครัวมีผลต่อการต่อต้านหรือยอมรับการทุจริตในการปฏิบัติหน้าที่ราชการ
- การโฆษณาผ่านสื่อโทรทัศน์มีอิทธิพลต่อการตัดสินใจบริโภคยารักษาโรคบางประเภท




